اهر، شهری با طبیعتی چشم‌نواز و بناهای تاریخی دیدنی

شهرستان اهر در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. مردم این شهرستان بیشتر به کشاورزی و دامداری مشغولند و در کنار آن، باغداری، دامپروری و زنبورداری نیز به عنوان اصلی‌ترین پیشه‌های آنان شناخته می‌شود. شهر اهر، مرکز این شهرستان به شمار می‌آید و چهارمین شهر پرجمعیت استان است. این شهر با داشتن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیبا، هر سال میزبان گردشگرانی پرشمار است.

جغرافیا و آب و هوای اهر

شهر اهر در 88 کیلومتری شمال شرق تبریز و 65 کیلومتری مشکین‌شهر، در شاهراه ارتباطی تبریز و اردبیل قرار دارد. اهر بزرگ‌ترین شهر منطقه ارسباران است و مناطق بکری درون خود دارد. بارندگی این شهر خوش آب و هوا با حدود 1360 متر ارتفاع از سطح دریا، سالانه بین 310 تا 450 میلی‌متر است. رودهای زیادی در اهر جاری هستند که «کیچیک‌چای»، «اهرچای» و «رنگول‌چای» مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌روند. اهر بیش از 100 هزار نفر جمعیت دارد. مردم این منطقه به ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند. درصد بالایی از جمعیت اهر تا پیش از جنگ‌های ایران و روسیه در قرن نوزدهم، زندگی کوچ‌نشینی و عشایری داشتند، ولی از آن زمان به تدریج به جمعیت شهرنشین و روستانشین اهر افزوده شده است.

پیشینه و آثار تاریخی اهر

یافته‌هایی که از دوران پیش از اسلام در اطراف اهر به دست آمده، برخی کارشناسان را متقاعد کرده که تاریخچه این شهر، به پیش از ورود اسلام به ایران (قرن هفتم میلادی) باز می‌گردد. در میانه قرن دوم هجری تا سال 222 قمری (837 میلادی) اهر مرکز قدرت مخالفان حکومت عباسیان بود. بابک خرمدین یکی از چهره‌های شناخته‌‌شده این دوره به حساب می‌آید.

تا زمان روی کار آمدن ایلخانان مغول در قرن سیزدهم میلادی، اهر عمدتا تحت حاکمیت حکمرانان محلی بود. پس از آن نیز به استراحت‌گاه تابستانی ایلخانان تبدیل شد. پس از آن اهر مدتی دچار افول شد ولی در ابتدای قرن شانزدهم میلادی، پس از روی کار آمدن صفویان، مجددا مورد توجه قرار گرفت. به طوری که شاه عباس بزرگ دو بار در سال‌های 1605 و 1611 میلادی از آن دیدن کرد. حکومت اهر در دوره قاجاریه به شاهزادگان قاجار سپرده شد. بعدها در جنگ‌های ایران و روسیه، عباس‌میرزا، ولیعهد ایران و فرمانده نیروها، اهر را مرکز فرماندهی خود قرار داد. اهر در جریان این جنگ‌ها بسیار آسیب دید. بعدها این شهر یکی از مراکز اصلی انقلاب مشروطه بود، زیرا عشایر ارسباران که عمده جنگاوران مشروطه‌طلبان را تامین می‌کردند، در نزدیکی این شهر حضور داشتند. در دوره معاصر، گسترش شهرنشینی اصلی‌ترین تغییر این منطقه بوده است.

آثار تاریخی اهر

در میان آثار تاریخی اهر، آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری که در سده هفتم هجری قمری (قرن چهاردهم میلادی) زندگی می‌کرد، شهرت بیشتری دارد. این آرامگاه در حال حاضر به موزه تبدیل شده و به عنوان تنها موزه ادب و عرفان ایران شناخته می‌شود. بازار اهر که چهار بخش اصلی آن «بازار جعفرقلی‌خان»، «بازار کفاشان»، «بازار نصیربیگ» و «راسته‌بازار» است، دیگر اثر تاریخی اهر به شمار می‌رود. در اهر خانه‌های تاریخی جذابی نیز وجود دارد، خانه تاریخی «قاسم‌خان اهری»، خانه «ورنی» و خانه «بشیر آمر» از این جمله است. بشیر آمر از نوادگان عباس‌میرزا بود. خانه به جا مانده از او، بیش از 110 سال پیش با مساحت 1200 متر مربع احداث شده است. کاروانسرای «گوئجه بئل» با قدمتی در حدود 500 سال، یک کاروانسرای کوهستانی است که به دلیل قرار گرفتن در اقلیم سرد، فضایی بسته دارد. مسجد تاریخی سلجوقی، موزه سنگ و قلعه‌های تاریخی «نقدوز»، «شیور»، «باباجان»، «کلهر» و «پشتاب» دیگر بناهای دیدنی شهر اهر است.

دیدنی‌های طبیعی اهر

موقعیت جغرافیایی شهر اهر، جاذبه‌های طبیعی زیادی در آن به وجود آورده است. تالاب‌های «یوسفلو» و «دیب‌سیز»، سدهای «ستارخان» و «آی پیرزن»، جنگل‌های منطقه حفاظت‌شده اهر، ییلاقات قره‌داغ در شمال و جنوب شهر، پارک جنگلی فندقلو و کوه‌های شیور، هر کدام جاذبه‌هایی دیدنی برای گردشگران به شمار می‌آیند.

سوغات اهر

نوعی کوکی که «اهری» نامیده می‌شود، محبوب‌ترین و اصلی‌ترین سوغات اهر است. این شیرینی از آرد، شکر، هل، زنجفیل و چند ماده دیگر درست می‌شود و بافتی نرم دارد. نان یتی‌قات نیز دیگر سوغات این شهر است که در سال 2015 میلادی (1394 خورشیدی) به عنوان اثر ناملموس ملی به ثبت رسیده است.

اطلاعات

نام	اهر، شهری با طبیعتی چشم‌نواز و بناهای تاریخی دیدنی
کشور	ایران
ناحیه	آذربایجان شرقی
شهر	اهر
نوع	تاریخی,طبیعی
ثبت	بدون ثبت