کلیسای سهرل با سه گنبد زیبا

در استان آذربایجان شرقی کلیساهای متعددی وجود دارد که بیشتر آن‌ها، نه تنها از نظر مذهبی، بلکه از نظر تاریخی نیز ارزشمند محسوب می‌شوند. شماری از این کلیساها از جمله کلیسای سنت استپانوس به عنوان آثار ایران در فهرست یونسکو هم به ثبت رسیده است. از این میان، «کلیسای هوهانس مقدس» که با عنوان «کلیسای سهرل» نیز شناخته می‌شود، یکی از کلیساهای جالب توجه و دیدنی استان به شمار می‌رود.

کلیسای سهرل در کجا قرار دارد؟

برای بازدید از کلیسای سهرل باید به شهرستان شبستر سفر کنید. این شهرستان از غربی‌ترین مناطق استان آذربایجان شرقی است و 2750 کیلومتر مربع وسعت دارد. این شهرستان به خاطر موقعیت جغرافیایی خود، مسیری برای عبور جاده‌های ترانزیتی و خط آهن سراسری ایران است. وجود کوه میشوداغی با طول بیش از 100 کیلومتر و عرض حدود 30 کیلومتر در شمال این شهرستان، آب و هوایی سرد به آن منطقه بخشیده است. ضمن این که این کوه‌ها، مرز شهرستان شبستر با شهرستان مرند و خوی نیز به شمار می‌رود.

کلیسای سهرل در روستای سهرل، در 13 کیلومتری جاده تبریز به مرند و 35 کیلومتری تبریز قرار دارد. قرار گرفتن کلیسا در میان کوه‌های منطقه، به آن جلوه‌ای باشکوه بخشیده است. منظره کلیسای سهرل خصوصا در زمان بارش برف، یکی از دیدنی‌ترین مناظری است که در سفر به شبستر می‌توانید تماشا کنید!

تاریخچه کلیسای سهرل

ساخت این ساختمان در سال 1840 میلادی به پایان رسیده، با این حال شواهد نشان می‌دهد که کلیسای موجود، روی ویرانه‌های کلیسایی از سده‌های پنجم و ششم میلادی ساخته شده است. بانی ساخت این بنا، یک ارمنی ثروتمند به نام «هاگوبوف» بود. وی ساخت این کلیسا را به معماران روسی و فرانسوی سپرده بود.

در سال 1936 میلادی (1325 خورشیدی) زمین‌لرزه‌ای در این منطقه رخ داد و موجب شد آسیب‌هایی به ساختمان کلیسا وارد شود. پس از آن، چند در و پنجره کلیسا به تاراج رفت ولی بعدها، بخشی از خرابی‌ها ترمیم شد تا این کلیسا به عنوان یکی از دیدنی‌ترین بناهای منطقه، استوار و برقرار بماند.

معماری و ویژگی‌های کلیسا

کلیسا در پلانی ذوزنقه‌ای‌شکل ساخته شده که طول آن 18 متر و عرض آن در صحن محراب 7.5 و در طرف دیگر آن 5.4 متر است. زیبایی نمای بیرونی کلیسای هوهانس، به خاطر گنبدهای سه‌گانه آن مضاعف شده است: گنبد کوچک شرقی که روی محراب قرار دارد، گنبد میانی که قطر آن از دو گنبد دیگر بیشتر است و گنبد بزرگ غربی با ساقه‌ای مرتفع که روی تالار مرکزی و ورودی کلیسا افراشته شده است. محل ناقوس کلیسا نیز زیر گنبد بزرگ است. گنبد شرقی، روی محراب کلیسا، روی پایه‌ای هشت‌ضلعی استوار شده است.

آجر اصلی‌ترین مصالح به کاررفته در این بنا محسوب می‌شود. در بخش بیرونی، کاربندی‌هایی زیر گنبدها و قاب‌بندی‌هایی روی دیوارها به وجود آمده است. ورودی، تالار مرکزی و محراب، سه جزء اصلی بنا به شمار می‌آیند. در قسمت غربی کلیسا یک ایوان آجری به چشم می‌خورد که به ورودی کلیسا پایان می‌یابد. دو راه پله این ایوان را به برج ناقوس که در واقع بلندترین گنبد بناست، وصل می‌کند. این برج پلانی ستاره‌ای‌شکل دارد.

تالار مرکزی یک محوطه مستطیلی‌شکل است که گنبدی بر فراز آن وجود دارد. آجرکاری داخلی تالار مرکزی، شکلی 10 ضلعی در آن پدید آورده است. ساخت گنبدی با این ویژگی در عصر قاجاریه (قرن نوزدهم) بسیار قابل توجه است و این ساختمان را نسبت به بناهایی که در آن دوره ساخته شده، متمایز می‌کند.

ثبت ملی کلیسای سهرل

این اثر در سال 1968 میلادی (1347 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.