خرم‌آباد، مروارید پنهان کوه‌های زاگرس

شاید بهترین توصیف ممکن درباره شهر زیبای خرم‌آباد همین عبارت باشد: مرواریدی که کوه‌های زاگرس آن را در بر گرفته‌اند.

جغرافیا و اقتصاد خرم‌آباد
خرم‌آباد مرکز استان لرستان است. ارتفاع این شهر از سطح دریا به 1147 متر می‌رسد. قرار گرفتن خرم‌آباد در دره‌هایی که کوه‌های زاگرس اطراف آن را احاطه کرده‌اند، زیبایی غیر قابل توصیفی به آن بخشیده است. شهرستان سلسله در شمال، شهرستان بروجرد در شمال شرق، شهرستان‌های دورود و الیگودرز در شرق، شهرستان اندیمشک در غرب و شهرستان‌های دوره و پل‌دختر در غرب خرم‌آباد قرار دارند. خرم‌آباد در فصل‌های زمستان و بهار بسیار پرباران است. از نظر آماری این شهر با 509 میلی‌متر بارندگی سالیانه، به عنوان ششمین مرکز استان پربارش در میان مراکز استان‌های ایران شمرده می‌شود. جمعیت خرم‌آباد نزدیک 400 هزار نفر است و کشاورزی، دامداری، باغداری و صنایع دستی از جمله اصلی‌ترین مشاغل آن به شمار می‌رود. صنایعی همچون چرم و پوست، کشت و صنعت، تولید ژنراتور، سیمان، فولاد و نیروگاه نیز در خرم‌آباد وجود دارد.

تاریخچه خرم‌آباد
از نظر تاریخی خرم‌آباد یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های انسانی در منطقه به شمار می‌رود. گفته می‌شود این شهر یکی از مراکز اصلی حضور کاسی‌ها بوده است. این قوم از کوه‌های زاگرس برخاستند و در فاصله سال‌های 1600 تا 1200 پیش از میلاد بر بابل حکمرانی کردند. در دوره حکومت عیلامیان که تا 539 پیش از میلاد به طول انجامید خرم‌آباد شهری مهم و آباد بود و «خایدالو» خوانده می‌شد. این شهر در حدود سال 646 قبل از میلاد توسط آشور بانی‌پال تسخیر و ویران شد. بعدها در دوره ساسانیان (224 تا 651 میلادی) به دستور شاپور دوم (309 تا 379 میلادی) شهری بر ویرانه‌های خایدالو ساخته و «شاپورخواست» نامیده شد. شهری که شاپور دوم بنا کرده بود، تا زمان حمله مغول پا بر جا و آباد بود، ولی در 1219 میلادی توسط مغولان ویران شد. احتمالا در همین دوران ساکنان شاپورخواست به قسمت غربی فلک‌الافلاک نقل مکان کردند تا هم از منابع آبی فراوان‌تر بهره ببرند و هم در پناه کوه‌های آن، امنیت بیشتری پیدا کنند، ولی به هر حال باید هسته اولیه شکل‌گیری خرم‌آباد امروز را در خایدالو جستجو کرد.

جاذبه‌های تاریخی و طبیعی خرم‌آباد
در مجموع نزدیک یک میلیون و 200 هزار هکتار از مساحت استان لرستان از جنگل پوشیده شده است. در این بین خرم‌آباد بیش از 500 هزار هکتار مرتع دارد که بیش از 400 هزار هکتار آن جزء مراتع جنگلی است. بلوط عمده‌ترین گونه گیاهی موجود در خرم‌آباد به شمار می‌آید. درون شهر رودی به نام «خرم‌رود» جریان دارد. چند قله از جمله مخمل‌کوه در شمال با ارتفاع 1900 متر، سفیدکوه در غرب با بیشترین ارتفاع 3080 متر و مدبه‌کوه در شرق که به «بام لرستان» نیز خوانده می‌شود، ارتفاعات مهم خرم‌آباد شمرده می‌شوند. یک پارک جنگلی بر دامنه‌های مخمل‌کوه احداث شده که در کنار پارک جنگلی شوراب (در جنوب شهر)، به عنوان گردشگاه‌های طبیعی خرم‌آباد شناخته می‌شوند.


سراسرنمای لرستان از مدبه‌کوه (بام لرستان)

دریاچه کیو با مساحت تقریبی هفت هکتار و عمق سه تا هفت متر، از جمله دریاچه‌های طبیعی درون‌شهری ایران محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر با ایجاد شهربازی و به‌سازی چشم‌انداز‌های اطراف دریاچه کیو، این بخش از خرم‌آباد به یکی از تفرج‌گاه‌های محبوب شهر تبدیل شده است.
خرم‌آباد از نظر برخورداری از جاذبه‌های تاریخی جزء سرآمدان ایران است. شاید قلعه فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست را بتوان به عنوان مشهورترین جاذبه شهر نام برد. قلعه روی تپه‌ای مشرف به شهر بنا شده است و بنای آن به دوره ساسانیان نسبت داده می‌شود. موقعیت راهبردی قلعه سبب شده در طول تاریخ، حکومت‌های محلی توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند، تا حدی که فلک‌الافلاک سال‌ها مقر حاکمان مختلف بوده است. در حال حاضر درون قلعه یک موزه مردم‌شناسی نیز دایر است.


 قلعه فلک‌الافلاک

پل شاپوری یا پل شکسته نیز دیگر بنای تاریخی مهم خرم‌آباد محسوب می‌شود که به عقیده کارشناسان از دوره ساسانیان بر جا مانده است. این پل در جنوب قلعه فلک‌الافلاک واقع است. در طول تاریخ این پل مهم‌ترین مسیر ارتباطی خرم‌آباد با شرق بود. درازای پل 312 متر و ارتفاع آن نزدیک 10 متر است. پل 28 چشمه داشته که امروز تنها پنج چشمه از آن باقی مانده است. مناره آجری، حمام گپ، خانه اخوندابو، پل صفوی و گرداب سنگی، دیگر آثار شاخص گردشگری خرم‌آباد هستند. وجود این آثار در کنار هم، موجب شده خرم‌آباد به عنوان یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری ایران به شمار آید.