میدان شهرداری رشت، مجموعه‌ای متفاوت در معماری شهری ایران

یکی از مهم‌ترین اهداف گردشگری، بازدید از زیبایی‌ها و دیدنی‌های مقصد و آشنایی با فرهنگ و تاریخ آن است. در میان تمام جاذبه‌های گردشگری، مناظر شهری جایگاه ویژه‌ای دارند، زیرا در دنیای امروز شهرها مهم‌ترین مراکز جمعیتی به شمار می‌روند و به خاطر دسترسی به امکانات بهتر، گردشگران بیشتری را نیز به خود جلب می‌کنند. در ایران شهرهای زیادی می‌توانند به عنوان مقصد گردشگری انتخاب شوند، ولی از میان آن‌ها، «رشت» یک انتخاب ویژه و متمایز است. شهری که در شمال ایران قرار دارد و در طول تاریخ به عنوان مبدئی برای تحولات سیاسی و اجتماعی این منطقه مطرح بوده است. آن چه رشت را نسبت به بسیاری از شهرهای ایران متمایز می‌کند، برخورداری از مناظر شهری و معماری ویژه ساختمان‌هاست، موضوعی که به خوبی در «میدان شهرداری رشت» و بناهای اطراف آن به چشم می‌آید. پس اگر مسافر شمال ایران هستید و قصد دارید به استان گیلان و شهر رشت سفر کنید، حتما بازدید از میدان شهرداری رشت را در برنامه سفر خود بگنجانید، زیرا به جرات می‌توان آن را یکی از زیباترین مناظر شهری ایران دانست!

 میدان شهرداری رشت، تاریخچه و ویژگی‌ها

در میدان شهرداری رشت مجموعه‌ای از چند بنای تاریخی و موزه گرد آمده است که همگی معماری اروپایی دارند. این میدان در بین سال‌های 1925 تا 1941 میلادی (1304 تا 1320 خورشیدی)، در دوره حکومت رضاخان پهلوی ساخته شد. البته پیش از آن نیز میدانی در همین مکان قرار داشت که به خاطر وجود دارالحکومه رشت  به «درب دیوانی» مشهور بود. ساختمان شهرداری، برج ساعت، موزه پست، کتابخانه و ساختمان قدیمی هتل ایران در اطراف این میدان واقع هستند. استفاده از شیوه معماری اروپای شرقی (روسی)، یکی از ویژگی‌های بناهای موجود در میدان شهرداری به شمار می‌آید.

میدان شهرداری رشت در یک روز برفی

ساختمان شهرداری رشت

ساخت این بنا در سال 1907 میلادی (1286 خورشیدی) آغاز شد. یک معمار ارمنی به نام «آرتم سرداژف» از سوی دولت ایران مامور طراحی و ساخت آن شده بود. نهایتا در سال 1926 میلادی (1305 خورشیدی) ساخت بنا به پایان رسید و به عنوان مرکز اداری شهرداری رشت مورد استفاده قرار گرفت. سه سال بعد بر بالای ساختمان شهرداری، یک ساعت بزرگ نصب کردند. ساختمان شهرداری رشت که با عنوان «برج شهرداری» یا «برج ساعت» نیز خوانده می‌شود، در بخش غربی میدان شهرداری واقع است و با 24 متر ارتفاع، به زیبایی خودنمایی می‌کند. این بنا نمایی سفیدرنگ دارد و به عنوان یکی از نمادهای شهر رشت شناخته می‌شود. در حال حاضر بیشتر امور اداری شهرداری را به ساختمانی دیگر منتقل کرده‌اند و برخی از اتاق‌های برج به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته است.

موزه پست

در بخش شمالی میدان شهرداری رشت، موزه‌ای با وسعت حدود 1930 متر مربع قرار دارد. این موزه به نمایش تمبرهای پستی دوره‌های قاجار (قرن نوزدهم) و پهلوی (قرن بیستم)، پاکت‌های پستی قدیمی و شماری از تمبرهای کمیاب جهانی اختصاص دارد. این ساختمان چهار طبقه دارد.

کتابخانه ملی

این کتابخانه را نخستین و قدیمی‌ترین کتابخانه ملی ایران می‌دانند که شخصی به نام «محمدعلی تربیت» آن را بنا کرده است. تربیت رئیس وقت اداره فرهنگ گیلان بود و در سال 1927 میلادی (1306 خورشیدی) همزمان با هزارمین سال تولد فردوسی، بزرگ‌شاعر پرآوازه ایرانی، ایده ساخت چنین کتابخانه‌ای را اجرایی کرد. بعدها قسمت‌های جدیدی به بخش‌های اولیه کتابخانه اضافه شده است. جالب این که تقریبا تمام هزینه‌های مربوط به کتابخانه، حتی حقوق کارمندان کتابخانه با درآمد حاصل از اجاره‌بهای مغازه‌های موجود در طبقه همکف آن تامین می‌شود.

هتل ایران

این هتل را در فاصله سال‌های 1905 تا 1925 میلادی (1294 تا 1304 خورشیدی) ساخته‌اند و محل آن، در شمال میدان شهرداری است. مثل دیگر بناهای میدان، هتل ایران نیز نمایی از سنگ سفید دارد. ساختمان هتل ایران فضای داخلی بزرگی دارد که آن را به گزینه‌ای دلخواه برای برگزاری مراسم و گردهمایی‌ تبدیل می‌کند.

مجسمه‌های میدان شهرداری رشت

در بخش‌های مختلف میدان شهرداری رشت چند مجسمه مستقر کرده‌اند، از جمله «مرد دوچرخه‌سوار»، «زنی با لباس محلی رشت» و «مرد عکاس». ولی چشم‌گیرترین مجسمه میدان، به «میرزا کوچک‌خان جنگلی» تعلق دارد که سوار بر اسب جلوه‌گر است. وی یک مبارز ملی‌گرا و استقلال‌طلب گیلانی بود که «جنبش جنگل»  را علیه حکومت وقت ایران به راه انداخت. میرزا کوچک‌خان در سال 1921 میلادی (1300 خورشیدی) جان باخت.

مجسمه میرزا کوچک‌خان جنگلی در میدان شهرداری رشت

ثبت ملی میدان شهرداری رشت