فیروزآباد و بناهایی که نمادهای معماری باستانی ساسانیان هستند

فیروزآباد شهری باستانی در استان فارس است که در گذشته به نام «گور» خوانده می شد. آثار به جامانده در فیروزآباد، نمادهایی از معماری و هنر عهد ساسانی به شمار می‌رود.

جغرافیای فیروزآباد

فیروزآباد با وسعت تقریبی 1489 هکتار و نزدیک 70 هزار نفر جمعیت، در 110 کیلومتری جنوب شیراز واقع است. ارتفاع این شهر از سطح دریا 1351 متر، میانگین دمای سالانه آن 22 درجه سانتی‌گراد و میانگین بارش آن نیز 282 میلی‌متر است.

تاریخچه فیروزآباد

به عقیده کارشناسان، فیروزآباد پیش از حکومت ساسانیان به وجود آمده، اما در زمان اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانی (سلطنت از 224 تا 242 میلادی) به عنوان شهری با موقعیت راهبردی، بسیار مورد توجه بوده است.

مشهور است که اسکندر مقدونی در حمله به ایران، به هیچ ترفندی نتوانست به شهر وارد شود، از این رو با تغییر مسیر رودخانه فیروزآباد، سیلی مصنوعی در شهر ایجاد کرد و بدینوسیله موجبات سقوط آن را فراهم آورد. اردشیر بابکان سال‌ها بعد شهر را از زیر آب خارج کرد و با تاسیس شهری به نام «اردشیر خوره» حیات مجدد فیروزآباد را به وجود آورد.

در حال حاضر در فیروزآباد بناهای باستانی فراوانی وجود دارد که از دوره ساسانی به جا مانده و مشاهده آن‌ها از قدمت طولانی شهر حکایت می‌کند.

کاخ اردشیر بابکان

این کاخ روی یک سکوی چهارگوش ساخته شده و به همین دلیل، با سایر آثار هم‌دوره خود، تفاوت دارد. طول این کاخ 116 متر و عرض آن 55 متر است و دالان‌ها و ایوان‌های متعددی در آن دیده می‌شود که یکی از ویژگی‌های معماری ساسانی به شمار می‌رود.

کاخ اردشیر بابکان از آثار باستانی فیروزآباد

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کاخ، گنبدهای سه‌گانه آن است. تفکیک بخش حکومتی از مسکونی و سالن‌های باز و وسیعی که روبروی هم قرار گرفته‌اند و محل تجمع شاه و دولتمردان بوده است، یکی دیگر از عجایب این کاخ به شمار می‌رود. این کاخ به دلیل اهمیت تاریخی خود به عنوان یکی از آثار باستانی ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. گچ‌بری‌های بنا بسیار خوش‌ساخت است و طاق‌های آن با مهارت و دقت تمام ساخته شده است. در بخش شرقی و غربی کاخ، سالن‌هایی به چشم می‌خورد که به وسیله چند ایوان به هم راه دارد. در فضای بیرونی کاخ، با حیاط اصلی و دریاچه‌ای مواجه می‌شویم که به کاخ اردشیر منظره‌ای خاص می‌داد.

قلعه دختر

این قلعه بر فراز ارتفاعات فیروزآباد قرار دارد و به صورت طبقاتی ساخته شده است. سنگ و گچ، مصالح اصلی ساخت این قلعه است. سنگ‌های نما تراش خورده‌اند، ولی در پی و دیوارها از قلوه‌سنگ‌های درشت بستر رودخانه‌ها استفاده شده است. گنبد خاص قلعه دختر در کنار دالان‌ها و راه‌پله‌های آن، بیانگر سبک معماری ساسانی است. راه رسیدن به قلعه دختر بسیار صعب‌العبور است و به همین دلیل به عنوان یکی از پایگاه‌های امن و غیر قابل نفوذ اردشیر بابکان به شمار می‌رود. پس از پیمودن حدود شش کیلومتر در جاده فیروزآباد به شیراز، می‌توان به محل احداث قلعه دختر رسید. البته این بنا با جاده حدود 300 متر فاصله دارد.

مناره گور

این مناره در مرکز شهر قدیمی فیروزآباد قرار داشته است. مناره در پایین با ساختاری مربعی ساخته شده ولی در بالا، به شکل یک برج درآمده است. کارشناسان این مناره را در نظر ساسانیان، نمادی از قدرت می‌دانند.

مناره گور در فیروزآباد

برای ساخت بنا از سنگ‌ خارا استفاده شده است، طول آن به 9 متر و ارتفاعش به 30 متر می‌رسد. باستان‌شناسان معتقدند این بنا به عنوان معدن یا مخزن آب کاربرد داشته است.

نقش پیروزی اردشیر

این نقش‌برجسته را یکی از قدیمی‌ترین نقش‌برجسته‌های ساسانی به شمار می‌آورند. نقش پیروزی اردشیر در کنار رودخانه فیروزآباد قرار دارد و بیانگر پیروزی اردشیر بر اردوان پنجم، آخرین شاه هخامنشی است. حالت واقعی پیکره‌ها، زاویه اندام‌ها و توجه به جزئیات، این نقش‌برجسته را بسیار با اهمیت کرده است.

اطلاعات

نام	فیروزآباد و بناهایی که نمادهای معماری باستانی ساسانیان هستند
کشور	ایران
ناحیه	فارس
شهر	فیروزآباد
نوع	تاریخی
ثبت	بدون ثبت