ائل گلی، نماد شهر تبریز

شهرهای تاریخی معمولا بناهای زیادی در خود دارند، ولی از بین همه، یکی دو اثر شهرت بیشتری پیدا می‌کند و به عنوان نمادهای آن شهر مطرح می‌شود. بدون شک اگر درباره تبریز بپرسید، یکی از اصلی‌ترین آثار تاریخی این شهر که می‌توان آن را یکی از نمادهای تبریز دانست، «ائل گلی» است، بنایی که در میانه دریاچه‌ای با همین نام از آب سر برآورده است.

سرگذشت ائل گلی

این دریاچه حدود 12 متر عمق دارد. شکل‌گیری محوطه ائل گلی را باید به دوره آق‌قویونلوها نسبت داد. آق‌قویونلو‌ها سلسله‌ای بودند که در میانه سده چهاردهم میلادی بر قسمت‌هایی از ایران، عراق، آناتولی، ارمنستان و آذربایجان حکومت می‌کردند. در دوره آق‌قویونلوها، ائل گلی بزرگ‌ترین منبع آب شیرین تبریز بوده است. آب دریاچه علاوه بر مصرف شرب، برای آبیاری بخش وسیعی از مزارع تبریز نیز به کار می‌رفت.

در دوره صفویه (قرن شانزدهم میلادی)، به خاطر اهمیتی که شهر تبریز در نزد حاکمان این سلسله داشت، عملیات عمرانی وسیعی در ائل گلی انجام شد. در این دوره نخاله‌های اطراف دریاچه پاکسازی و دیواره‌ای سنگی به گرد آن کشیده شد. چندین سال بعد، در دوره حکومت قاجاریه (قرن نوزدهم) خیابان‌هایی برای تردد آسان‌تر به این منطقه به وجود آمد و درختکاری گسترده‌ای در اطراف این خیابان‌ها انجام شد.

در دوره پهلوی (قرن بیستم) محوطه ائل گلی به شهرداری تبریز واگذار شد تا به یک گردشگاه عمومی تبدیل شود. در آن زمان این دریاچه به «شاه گلی» مشهور شده بود، ولی اکنون به همان نام ائل گلی شناخته می‌شود. ائل گلی در گذشته خارج از محوطه شهری تبریز واقع بود، ولی امروزه با گسترش مرزهای شهر، در حاشیه جنوب شرقی این شهر قرار گرفته است.

ویژگی‌های دریاچه و عمارت ائل گلی

مجموعه ائل گلی نزدیک 55 هزار متر مربع مساحت دارد. دریاچه با یکی از شعبه‌های رودخانه لیقوان پر می‌شود و می‌تواند حدود 720 هزار متر مکعب آب را درون خود نگه‌داری کند. آب رودخانه لیقوان به صورت جویباری کوچک از جنوب شرق، به دریاچه وارد می‌شود. در تپه‌های جنوب دریاچه آبشارهایی مصنوعی ساخته شده که آب آن‌ها به دریاچه روان است.

عمارت ائل گلی به شکل یک شبه‌جزیره به نظر می‌رسد. این عمارت یک کلاه‌فرنگی است که ساختاری هشت‌ضلعی دارد. بنایی که امروز پیش چشم گردشگران قرار دارد، در سال 1967 میلادی (1346 خورشیدی) توسط شهرداری تبریز ساخته شده است. در آن سال بنای قدیمی ائل گلی که در یک طبقه و با استفاده از خشت و گل ساخته شده بود، تخریب و این عمارت ساخته شد. حاج علی‌اکبر نادرالوجود که یکی از اساتید معماری به نام آن دوره بود، فرایند طراحی و اجرای این عمارت را به انجام رساند. عمارت کنونی دو طبقه دارد و به عنوان تالار پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ائل گلی در کجا واقع است و چه امکاناتی دارد؟

در ترکی «ائل» به معنای ایل یا طایفه است و ائل گلی را می‌توان «دریاچه ایل» معنا کرد. این جاذبه دیدنی در جنوب شرقی تبریز، در هفت کیلومتری مرکز این شهر قرار دارد. جنوب دریاچه تپه‌های نسبتا بلند و درختانی سرسبز دارد که مناظر دلچسبی برای گردشگران به وجود آورده است. از آن جا که منطقه ائل گلی یکی از تفرج‌گاه‌های مردم تبریز به شمار می‌رود، در اطراف دریاچه امکانات تفریحی مانند مسیر دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی ایجاد شده است. ضلع جنوبی دریاچه تا کاخی که در میانه آن قرار دارد، خیابان‌کشی شده تا دسترسی به کاخ آسان‌تر باشد.

به دلیل وجود اماکن اقامتی متعدد پیرامون ائل گلی و دسترسی آسان به آن (علاوه بر خیابان‌های منتهی به این مجموعه، ایستگاه مترو ائل گلی نیز در نزدیکی آن قرار دارد)، این مجموعه می‌تواند یکی از مقاصد اصلی گردشگران باشد. ضمن این که امکاناتی برای قایق‌سواری تفریحی، مینی‌گلف، ایجاد کمپ، درشکه‌سواری و اسکیت نیز در مجموعه تعبیه شده و امکان برنامه‌ریزی برای یک سفر تفریحی کامل را فراهم آورده است.

هر چند در طول سال عمارت ائل گلی زیبایی‌های خاص خود را دارد، ولی بارش برف زمستانی و سفیدپوش شدن این عمارت و باغ اطراف آن، زیبایی مجموعه را وصف‌ناشدنی می‌کند.

ثبت ملی ائل گلی

مجموعه ائل گلی شامل دریاچه و کاخ میانه دریاچه در سال 2000 میلادی (1378 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اطلاعات

نام	ائل گلی، نماد شهر تبریز
کشور	ایران
ناحیه	آذربایجان شرقی
شهر	تبریز
نوع	تاریخی,طبیعی
ثبت	ملی