خانه پروین اعتصامی، فرصتی برای آشنایی با بزرگ‌ترین شاعر زن معاصر ایران

شعر و شاعری در نزد مردم ایران، جایگاهی والا دارد، به حدی که شاعران همواره مورد احترام آنان بوده‌اند. پروین اعتصامی، بزرگ‌ترین شاعر زن معاصر ایران است که با سبک خاص خود، در میان مردم ایران شهرت ویژه دارد. خانه پروین اعتصامی در حال حاضر به عنوان یکی از خانه‌های تاریخی شهر تبریز شناخته می‌شود. با وجود آن که ساخت این خانه به کمتر از 100 سال پیش باز می‌گردد (دوره پهلوی اول، اوایل قرن بیستم میلادی)، حضور و رشد پروین اعتصامی در آن، موجب شده مردم آن را گرامی بدارند.

پروین اعتصامی که بود؟

رخشنده اعتصامی که به «پروین اعتصامی» شهرت یافته، در سال 1907 میلادی (1285 خورشیدی) در تبریز زاده شد. پدر پروین فرد سرشناسی بود و در شاعری و ترجمه، دستی داشت. همین موضوع سبب شد پروین از کودکی نزد پدر خود انگلیسی و عربی بیاموزد و با اساتید بزرگ شعر در زمان خود، آشنا شود.

پروین تا هفت سالگی به همراه خانواده‌اش، در منزلی که اکنون به عنوان خانه پروین اعتصامی شناخته می‌شود زندگی کرد و سپس به تهران رفت.

او عمر درازی نداشت و در 35 سالگی به دلیل ابتلا به حصبه، در تهران چشم از جهان فرو بست، با این حال اشعارش در بین مردم ایران به شدت مورد استقبال قرار گرفت، در حدی که بسیاری او را بزرگ‌ترین شاعر زن معاصر ایران می‌دانند.

پروین در اشعارش از شیوه مناظره استفاده می‌کرد و در قالب گفتگوهای دو شخصیت که لزوما نمادهایی از خیر و شر نبودند، نکات اخلاقی و پند و اندرز را به مخاطب ارائه می‌داد. در این اشعار گاهی گفتگو میان انسان و طبیعت یا حتی اشیا (مثل نخ و سوزن) نیز دیده می‌شود. ظلم‌ستیزی و دفاع از حق، از مضامین پرتکرار اشعار پروین به شمار می‌آید. پروین دیوان اشعار خود را مشتمل بر 606 شعر به چاپ رسانده است.

تاریخچه خانه پروین اعتصامی

پروین اعتصامی از زمان تولد تا هفت سالگی‌اش را در این خانه سپری کرده است. در آن زمان، این خانه در انتهای یک کوچه باریک به نام «عودجولان» قرار داشت، ولی امروز با تغییر چهره شهر، خانه نیز تغییرات زیادی به خود دیده، به طوری که پس از چند دهه، به سه بخش مجزا تقسیم شده است. این خانه در محله ششگلان، یکی از محلات قدیمی تبریز قرار دارد.

ویژگی‌های خانه پروین اعتصامی

بخشی از خانه‌ بزرگ پروین اعتصامی، امروز به عنوان «خانه شاعر» به معرفی این چهره اختصاص یافته است. در ورودی این بخش از ساختمان، مجسمه پروین اعتصامی به چشم می‌خورد. در مجموع، خانه 1300 متر مربع وسعت دارد. مساحت حیاط آن نیز 900 متر مربع است.  خانه در طبقه اول یک سالن با دو ورودی در شرق و غرب خود قرار دارد. روی دیوارهای این سالن، اشعاری از پروین اعتصامی نقش بسته است. یک کمد شیشه‌ای، حاوی برخی وسایل پروین، از جمله پیاله فیروزه‌ای و کیف دستی این شاعر مشهور، در سالن دیده می‌شود.

در طبقه دوم ساختمان سه اتاق ساخته شده است که یکی به آب‌انبار خانه راه دارد. پیش‌تر به دلیل آن که مردم مایحتاج خود را در منزل تهیه می‌کردند، در برخی خانه‌ها تنوری برای پخت نان وجود داشته است. پس از عملیاتی که برای مرمت خانه صورت گرفته، تنور آن در طبقه دوم به خوبی تشخیص داده می‌شود.

در زیرزمین خانه، یک حوض هشت ضلعی به چشم می‌خورد. زیرزمین نسبت به دیگر بخش‌های خانه دمای کمتری داشت. وجود این حوض نیز به پایین آمدن دمای آن کمک می‌کرد. از این رو این محل را برای اقامت در روزهای گرم تابستان یا نگهداری مواد غذایی در محیطی خنک، مورد استفاده قرار می‌دادند. در زیرزمین پنج اتاق نیز قرار دارد.

ثبت ملی خانه پروین اعتصامی

این خانه در سال 2006 میلادی (1385 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.