فسا، شهر پرجمعیت و تاریخی استان فارس

فسا از جمله شهرهای استان فارس است که پیشینه‌ آن به پیش از میلاد برمی‌گردد. در کتیبه‌ها و سنگ‌نبشته‌های پرسپولیس از آن با نام «پشی‌یا» یا «بشی» نام برده شده است. «پشی‌یا» معادل عیلامی «پسا» محسوب می‌شود. بعد از ورود اسلام به ایران، از آن جا که حرف «پ» در واژگان عربی وجود نداشت، نام این منطقه به «فسا» تغییر کرد. زبان‌شناسان معنی این نام را «محل سکونت» و «قرارگاه» می‌دانند.

جغرافیای فسا

قرار گرفتن در مسیر ارتباطی شیراز، بندرعباس و کرمان، از شهرهای مهم جنوب ایران، به فسا اهمیت زیادی بخشیده است. نزدیک 40 درصد وسعت شهرستان فسا دشت و مابقی، کوهستان است. بلندی شهر فسا از سطح دریا 1150 متر و مرتفع‌ترین نقطه آن، قله خرمن‌کوه با 3220 متر ارتفاع است.

شهرستان فسا بیش از 200 هزار نفر جمعیت دارد و از این حیث، یکی از پرجمعیت‌ترین مناطق استان فارس به شمار می‌رود. آب و هوای فسا نیمه‌خشک و مایل به اعتدال است. در تابستان‌ها دمای این منطقه از 40 درجه فراتر می‌رود و در زمستان، در سردترین حالت به هشت درجه سانتی‌گراد می‌رسد. بارندگی متوسط فسا در طول سال، 320 میلی‌متر است.

تاریخچه فسا

در برخی منابع، قدمت شهر فسا به دوره اساطیری پیشدادیان نسبت داده می‌شود. اما قدر مسلم این است که این شهر، در دوره هخامنشیان (550 تا 330 پیش از میلاد) آباد بوده است. در حال حاضر بقایای بناهایی از دوره ساسانیان (224 تا 651 میلادی) نیز در فسا وجود دارد که نشان می‌دهد این شهر در طول چندین قرن پررونق بوده است.

پس از ورود اسلام به ایران، فسا در نبردی سهمگین به دست سپاهیان مسلمان فتح شد. فسا در قرن نخست هجری قمری (قرن هفتم و هشتم میلادی) مرکز ضرب سکه بوده است. بر اساس نوشته‌هایی که از سیاحان دوره‌های بعد از اسلام به جا مانده، فسا شهری آرام و ثروتمند بوده است. با این حال فسا بارها از سوی حکومت‌های وقت مورد هجوم قرار گرفته و دچار خرابی شده است.

شهر کنونی فسا احتمالا در دوره صفویه (1501 تا 1736 میلادی) شکل گرفته است. در دوره افشاریه فسا رو به گسترش نهاد و به تدریج به شکلی که امروز قابل مشاهده است، درآمد.

جاذبه‌های گردشگری فسا

قلعه ضحاک

این اثر تاریخی که با نام «تپه ضحاک» نیز شناخته می‌شود، در سه کیلومتری جنوب شرق فسا، در روستایی به نام خیرآباد قرار دارد و در سال 1931 میلادی به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است. برای بالا بردن امنیت این قلعه، پیرامون آن خندقی بزرگ ساخته بودند که هنوز هم اثراتی از آن قابل مشاهده است. تپه ضحاک حدود 25 متر ارتفاع دارد و در اطراف آن، حجم زیادی سفال و آجر مشاهده می‌شود.

مردم محلی داستانی تعریف می‌کنند درباره وجود غاری طویل که تا محلی به نام «آشپزخانه ضحاک» ادامه داشته و هنگام سرو غذا، افراد زیادی درون آن کنار هم می‌ایستادند و غذا را دست به دست می‌کردند تا به قلعه برسانند! بنایی باستانی که «آشپزخانه ضحاک» نامیده می‌شود در چند کیلومتری قلعه ضحاک واقع است و تقریبا هم‌عصر با قلعه ضحاک ساخته شده است.

امامزاده شاهزاده قاسم

این امامزاده محل دفن فردی به نام قاسم، از نوادگان عقیل، برادر علی بن ابی‌طالب، پیشوای اول شیعیان است و قطب فرهنگی منطقه به شمار می‌آید.

منطقه حفاظت‌شده میان‌جنگل

این منطقه در دامنه شمالی کوه میان‌جنگل، در 50 کیلومتری شمال غربی فسا و در کنار جاده اصلی شیراز به کرمان قرار دارد. درختان انبوه این منطقه در دو سوی این جاده به زیبایی خودنمایی می‌کنند. بخش‌هایی از منطقه میان‌جنگل به عنوان گردشگاه مورد استفاده قرار گرفته است.

خرمن‌کوه

این کوه که در شمال فسا قرار دارد، با داشتن چشمه‌های زیبا، هر ساله میزبان گروه‌های فراوانی از طبیعت‌گردان و کوه‌پیمایان است. در ارتفاع 400 متری دامنه این کوه، غاری زیبا وجود دارد. در دامنه این کوه گردشگاهی با نام «آتشکده» وجود دارد که چشمه و تالاب پرورش ماهی آن، محلی مناسب برای طبیعت‌گردی به شمار می‌رود.

موزه فرهنگ فسا

این موزه بیش از هفت هزار شیء ارزشمند در خود دارد. بیشتر این اشیا از طرف مردم به موزه اهدا شده است. هشت گالری شامل فناوری، باستانی و تاریخی، نویسندگان و مشاهیر اهل فسا، مردم‌‌شناسی، سنگ و سنگ‌واره، باغ درختان و نگارخانه برای نمایش اشیای مختلف موزه به وجود آمده است. موزه فرهنگ فسا در دبیرستان ماندگار محمدتقی ذوالقدر (تاسیس 1938 میلادی) در زمینی به مساحت چهار هزار متر مربع پذیرای بازدیدکنندگان است.

اطلاعات

نام	فسا، شهر پرجمعیت و تاریخی استان فارس
کشور	ایران
ناحیه	فارس
شهر	فسا
نوع	تاریخی
ثبت	بدون ثبت