مجموعه زندیه، نهادهای مدیریتی، رفاهی و خدماتی شیراز در قرن هجدهم
مجموعه زندیه، نهادهای مدیریتی، رفاهی و خدماتی شیراز در قرن هجدهم
پس از حمله محمود افغان در 1722 م. و سرنگونی سلسله صفویه، ایران جز در مدتی که نادرشاه افشار بر آن حکومت کرد (1735 تا 1747 م.) در ناامنی به سر می‌برد. در نهایت کریم‌خان زند در سال 1759 م. توانست حکومت خود بر ایران را مستحکم کند و آن را به مدت 20 سال ادامه دهد. کریم‌خان شیراز را پایتخت خود قرار داد و در آن، بناهایی مهم به وجود آورد. اهمیت معماری بناهایی که توسط کریم‌خان ساخته شده، بسیار زیاد است. از میان این بناها، مجموعه‌ای که امروز به عنوان مجموعه وکیل یا مجموعه زندیه شناخته می‌شود، یکی از ارزشمندترین دیدنی‌های شیراز به شمار می‌رود که هر ساله شمار زیادی از گردشگران برای دیدن آن به این شهر سفر می‌کنند.
بناهای مجموعه زندیه
در مجموعه وکیل بناهایی مختلف با کاربری‌هایی متفاوت وجود دارد، از جمله ارگ کریم‌خانی، باغ نظر، میدان توپخانه، بازار، مسجد، حمام و آب‌انبار وکیل و سرای مشیر.
ارگ کریم‌خانی
کریم‌خان در مرکز شهر شیراز ارگی بنا کرد و آن را محل سلطنت خود قرار داد. ارگ کریم‌خانی در مدتی کوتاه، بین سال‌های 1766 تا 1767 میلادی ساخته شد و در آن بهترین معماران ایران به هنرنمایی پرداختند. در این ارگ بهترین مصالح از نقاط مختلف ایران گردآوری شد تا یادگاری جاودانه از دوره حکومت کریم‌خان بر جا بماند.
ارگ کریم‌خانی پس از مرگ وی، به عنوان محل زندگی حاکمان محلی مورد استفاده قرار می‌گرفت. در این ارگ دو شیوه معماری مسکونی و نظامی قابل مشاهده است. ایوان‌ها، اتاق‌های تزئین‌شده با نقاشی‌های گوناگون، آب‌نماها و باغچه‌ها از اجزایی است که در قسمت‌های مسکونی مورد استفاده قرار گرفته است. آب ارگ کریم‌خانی از قنات و نهری معروف به نام رکن‌آباد تامین می‌شد.
بازار وکیل
زمان ساخت بازار وکیل به سال 1759 میلادی بر می‌گردد. گفته می‌شود کریم‌خان این بازار را با الهام از بازار قیصریه لار ساخته است. این بازار در کنار مسجد و حمام وکیل قرار دارد و هنوز هم یکی از مراکز اقتصادی اصلی شیراز به شمار می‌رود. مصالح اصلی برای ساخت این بازار، گچ، آجر و آهک بوده است.
مسجد وکیل
در غرب بازار وکیل، مسجدی زیبا قرار دارد که شبستان جنوبی آن با 48 ستون، بسیار معروف است. این مسجد به عنوان مسجد وکیل شناخته می‌شود و یک مسجد دو ایوانه است. طاق بلندی در شمال مسجد واقع است که طاق مروارید خوانده می‌شود. پیرامون این طاق، با قلم درشت و به خط ثلث، آیاتی از قرآن نوشته شده است.
حمام وکیل
یکی دیگر از بناهای سه‌گانه که با نام وکیل ایجاد شده، حمام وکیل است. این حمام با رعایت برخی ظرایف معماری، فناوری‌های ویژه‌ای را برای جلوگیری از هدر رفتن گرما به کار برده است.
عمارت کلاه فرنگی باغ نظر
باغ نظر با درختان نارنج و سرو کهنسال و مرتفع خود مشهور است. در میانه باغ، عمارتی کلاه فرنگی قرار دارد که برای پذیرایی از مهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم خاص، به کار گرفته می‌شد. علاوه بر این عمارت، ارگ، دیوان‌خانه و ساختمان‌های دیگری که برای انجام امور اداری مورد استفاده قرار می‌گرفت، در این باغ به وجود آمده است.
آب‌انبار وکیل
آب‌انبارها در شهرهای قدیمی ایران نقشی مهم ایفا می‌کردند و اصلی‌ترین منبع تامین آب مردم به شمار می‌رفتند. از این رو کریم‌خان برای آبادانی شیراز، آب‌انبارهای زیادی ساخت، از جمله آب‌انبارهای حافظیه، وکیل، دیوان‌خانه و هفت‌تن. این آب‌انبارها با استفاده از میراث معماری دوره صفویه ساخته شده و از نظر سازه‌ای، بسیار قوی و محکم است. مخزن پرحجم این آب‌انبارها به آن اجازه می‌داد به اندازه‌ای بیشتر از نیاز مردم آن روز شیراز، آب در خود ذخیره کند. در هر آب‌انبار هم بادگیرهایی به وجود آمده که با کشیدن هوای بیرون به داخل آب‌انبار، هوای آن را تصفیه می‌کرد.
| نام | مجموعه زندیه، نهادهای مدیریتی، رفاهی و خدماتی شیراز در قرن هجدهم |
| کشور | ایران |
| ناحیه | فارس |
| شهر | شیراز |
| نوع | تاریخی |
| ثبت | ملی |
جاذبه‌های گردشگری و اماکن
_crop.jpg)
Choose blindless
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: