موزه قصر آیینه، نمایشگاه نور و روشنایی

موزه‌ها

در جوامع شرقی، «نور» یکی از مهم‌ترین عناصر زندگی است. اهمیت نور به قدری زیاد است که برخی ادیان شرقی، آن را مقدس می‌شمرند و مناسکی برای تجلیل آن تمهید کرده‌اند. نور در معماری و ادبیات شرقی جنبه تمثیلی دارد و داستان‌های زیادی پیرامون آن، به وجود آمده است. شاید این مقدمه، بیانگر اهمیت موزه‌ای باشد که با نام قصر آیینه یزد شناخته می‌شود و موضوع اصلی آن، نور و روشنایی است!

عمارت قصر آیینه یزد که در گذشته به عنوان مهمانسرایی خصوصی کاربرد داشت، امروز به عنوان یکی از 20 موزه فعال این شهر به شمار می‌رود. این اثر، در سال 1999 م. در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

تاریخچه عمارت قصر آیینه

این خانه در سال 1941 م. توسط فردی به نام صراف‌زاده ساخته شده است. وی از بازرگانان معروف یزد بود و به عنوان نماینده مجلس قانون‌گذاری نیز شناخته می‌شد. این عمارت تا سال‌ها پس از ساخت، به عنوان مهمانسرای خصوصی مورد استفاده قرار می‌گرفت. پس از انقلاب اسلامی در سال 1979 م. این عمارت به موزه تغییر کاربردی داد.

معماری موزه قصر آیینه

عمارت قصر آیینه یک کوشک است. کوشک به قصری گفته می‌شود که باغی آن را احاطه کرده باشد. مساحت این باغ 8174 متر مربع و زیربنای ساختمان موزه، 837 متر مربع است. حیاط زیبای مرکز عمارت با استخری بزرگ، زیبایی غیر قابل توصیفی پیدا کرده است.

بخشی از فضای داخلی موزه قصر آیینه

عمارت قصر آیینه با چندین اتاق، رو به استخر قرار گرفته است. این قسمت از عمارت، نشیمن بهاری آن است. تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی در ساخت این بنا مشاهده می‌شود. دالان‌های طولانی موجود در عمارت، از تاثیر معماری اروپایی قرون 19 و 20 حکایت دارد. در کنار آن استفاده از نور و آینه برای تزئین اتاق‌ها مهارت‌های معماران ایرانی را به رخ می‌کشد.

اتاق‌های عمارت در و پنجره‌های مشبک و رنگی دارند که از بیرون بسیار زیبا جلوه می‌کند.

گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های هر کدام از اتاق‌ها بسیار چشم‌نواز است. روی دیوارها، تابلوهای نقاشی زیبایی از هنرمندان معروف ایرانی به چشم می‌خورد.

تزئینات سقف موزه قصر آیینه یزد

یک شاه‌نشین، حوض‌خانه، اتاق خواب و راهروهایی تو در تو، دیگر اجزای این ساختمان هستند و در میان همه، معماری و تزئینات حوض‌خانه با دیگر اجزای ساختمان متفاوت است. یک حوض سنگی بسیار زیبا در میانه حوض‌خانه مشاهده می‌شود. تزئینات سقف و نقاشی‌های دیوار این اتاق، بسیار دیدنی است. در حال حاضر حوضخانه عمارت به عنوان گالری، برای برگزاری نمایشگاه‌های مختلف هنری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این عمارت را می‌توان یکی از نمونه‌های نوین هنرنمایی معماران ایرانی دانست که در آن گچ‌بری‌، آینه‌کاری و نقاشی‌های دیواری در کنار نمای زیبای درهای چوبی و پنجره‌های رنگارنگ، تناسبی کامل را به وجود آورده است. این تناسب هم در محیط داخل و هم در محیط پیرامونی بنا به خوبی مشاهده می‌شود.

نقاشی دیواری موزه قصر آیینه

اشیای موجود در موزه قصر آیینه یزد

در موزه قصر آیینه 124 شیء تاریخی از جنس سفال، شیشه، برنج و مس، در چند بخش نگهداری می‌شود. جالب‌ترین قسمت موزه قصر آیینه، بخش نگهداری وسایل روشنایی است. در این بخش چراغ‌های پیه‌سوز، چراغ‌های نصبی، چراغ‌های آویز، چراغ‌های پایه‌دار، چراغ‌های دستی، انواع شمع‌سوزهای نصبی و دستی، انواع چراغ‌های نفت‌سوز و گازسوز و وسایل برقی به نمایش درآمده است. پیه‌سوزهای این بخش، قدیمی‌ترین اشیای موزه هستند.

دست‌نوشته‌های قدیمی، سکه، کتاب، تمبر، سلاح، قفل، دهنه اسب (یک مورد مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد)، نمونه‌هایی از وسایل برنزی و انواع مختلف آینه، دیگر اشیای دیدنی موزه قصر آیینه به شمار می‌رود.

عمده آثار به نمایش درآمده در این موزه، به وسایل تولید نور یا وسایل مرتبط با روشنایی اختصاص دارد. رواق عتیق، رواق خمسه، رواق افرنگ، رواق نور، رواق مشکات، رواق مخمل، رواق منظر، رواق آینه و رواق آبگون بخش‌های مختلف این موزه است.