آب‌انبار رستم گیو، مخزنی بزرگ برای تامین نیاز مردم یزد به آب
آب‌انبار رستم گیو، مخزنی بزرگ برای تامین نیاز مردم یزد به آب
آب‌انبارها محلی برای ذخیره‌سازی آب بوده است. آب‌انبارها به عنوان یکی از ملزومات قنات، در شهرهای کویری ایران به تعداد زیاد وجود داشته است. به همین شکل، در شهر یزد که قدیمی‌ترین قنات‌های ایران را در خود دارد، آب‌انبارهای زیادی ساخته شده است. امروزه با از بین رفتن کاربرد قنات‌ها، بسیاری از آب‌انبارها تخریب شده‌اند، با این حال برخی از آن‌ها، مانند آب‌انبار رستم گیو، هنوز در این شهر پا بر جاست. این آب‌انبار در محله زرتشتیان یزد واقع شده است. در سال 2018 میلادی (1397 خورشیدی) عملیاتی برای بازسازی این بنا انجام شد.
کاربرد آب‌انبار رستم گیو
آب‌انبار رستم گیو مخزنی سرپوشیده است که ارتفاعی پایین‌تر از سطح زمین دارد. در بیشتر نقاط ایران این مخزن‌ها با آب قنات و گاهی با آب رودخانه‌ها پر می‌شد تا در فصول کم‌باران و مواقعی که مشکل آب پیش می‌آید، نیاز ساکنان اطراف خود را تامین کند.
برای آن که دسترسی به آب‌انبارها آسان‌تر باشد، آن‌ها را در مکان‌های شلوغ و پر رفت و آمد احداث می‌کردند. از این رو آب‌انبارهای بسیاری در کنار کاروانسراها یا مساجد ساخته شده است. با توجه به هزینه بالای ساخت آب‌انبار و تملک آب، وجود آب‌انبار اختصاصی برای یک منزل مسکونی، از تمکن مالی صاحب‌خانه حکایت داشت. از این رو به صورت کلی آب‌انبارها در دو نوع عمومی و خصوصی ساخته می‌شد.
آب‌انبارها بادگیرهایی هم داشتند که تعداد آن بر اساس وسعت و میزان آب موجود در آن تعیین می‌شد. معمولا آب‌انبارهای بزرگ، مثل آب‌انبار رستم گیو، چهار بادگیر داشتند. آب‌انبارهایی با شش بادگیر هم در نقاط مختلف ایران مشاهده می‌شود که البته تعداد آن‌ها بسیار کمتر است.
امروزه نقش آب‌انبارها در تامین آب شهری بسیار کمرنگ شده است. از آن جا که آب مورد نیاز شهر یزد در حال حاضر با سیستم لوله‌کشی شهری تامین می‌شود، آب‌انبار رستم گیو نیز کاربرد خود را از دست داده است. با این حال شکوه و زیبایی این بنا و تاریخی که در ورای آن ثبت است، دیدار از آن را بسیار لذت‌بخش می‌کند.
معماری آب‌انبار رستم‌گیو
آب‌انبار رستم گیو روی خاک رس، در زمینی صاف و هموار احداث شده است. بر اساس شواهد موجود، سال ساخت آن 1320 خورشیدی، معادل 1941 میلادی است و ساخت آن دو سال به طول انجامیده است. از آن جا که شخصی به نام رستم گیو که نماینده زرتشتیان یزد در مجلس قانونگذاری آن زمان بود، هزینه‌های ساخت آن را بر عهده داشته، این بنا به نام وی نام‌گذاری شده است. معماری این آب‌انبار بر عهده حاج محمد ابراهیم خرمشاهی و ارباب جمشید امانت بوده است.
مصالح اصلی ساخت آب‌انبار، آجر و ساروج است. ساروج یکی از مصالح قدیمی ایرانی است که با مخلوط کردن رس و آهک به نسبت دو به سه، به دست می‌آمد. آجرهای مورد استفاده، از نوع آجرفرش هستند که از مخلوطی از یک سنگ رسوبی ریز ساخته می‌شود. این مخلوط تحت فشار زیاد ساخته می‌شود و استفاده از آن، جلوه‌ای زیبا به بنا می‌بخشد.
اجزای آب‌ابنار رستم گیو
مثل آب‌انبارهای دیگری که در ایران مشاهده می‌شود، آب‌انبار رستم گیو نیز اجزا و قسمت‌هایی دارد. گنبد این آب‌انبار که به شکل نیم‌کره در سطح زمین ساخته شده، به وضوح قابل تشخیص است. بادگیرهای چهارگانه این آب‌انبار نیز با ارتفاع زیاد و مقطعی چهارگوش، خودنمایی می‌کند. این بادگیرها نقش تهویه هوا را ایفا می‌کردند و آب داخل مخازن را خنک نگه می‌داشتند.
خزینه یا مخزن آب، دیگر بخش آب‌انبار است. خزینه آب‌انبار رستم گیو به شکل استوانه ساخته شده و ظرفیت نگهداری 2300 متر مکعب آب را دارد. قطر دهانه این منبع 14 متر و عمق آن نزدیک 15 متر است. یک تاق‌نما و سر در هم برای آب‌انبار ساخته و با نقوش و کادربندی ساده و زیبا تزئین شده است. آب‌انبار دو در ورودی داشت و اهالی دو محله به فاصله حدود دو کیلومتر، از دو سوی آن می‌توانستند به آب‌انبار وارد شوند و از آن استفاده کنند. ساکنان یکی از این محلات زرتشتیان و ساکنان محله دیگر، مسلمانان بوده‌اند.
ثبت ملی آب‌انبار رستم گیو
این آب‌انبار، در سال 1996 میلادی (1375 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
| نام | آب‌انبار رستم گیو، مخزنی بزرگ برای تامین نیاز مردم یزد به آب |
| کشور | ایران |
| ناحیه | یزد |
| شهر | یزد |
| نوع | تاریخی |
| ثبت | ملی |
جاذبه‌های گردشگری و اماکن
Choose blindless
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: