باغ نشاط لار، سکونت‌گاه حاکمان محلی لارستان

عمارت باغ نشاط لار، با وجود آن که دچار بی‌توجهی شده، هنوز هم زیبایی‌های زیادی برای عرضه دارد. این باغ که در مرکز شهر کنونی لار واقع شده، با نخل‌ها و درختان زیبای خود، رنگ و بوی شهرهای جنوبی ایران را دارد. باغ نشاط در نزدیکی پل عباسی، رودخانه خشک و بازار قیصریه قرار دارد و از این نظر، می‌تواند یکی از گزینه‌های بازدید گردشگران باشد.

تاریخچه باغ نشاط لار

در گذشته به منطقه وسیعی از جنوب ایران «لارستان» گفته می‌شد. این منطقه به دلیل قرار گرفتن در مسیر عبور و مرور کاروان‌های تجاری، در طول تاریخ بسیار اهمیت داشت، به طوری که آثاری از دوران باستان تا عصر قاجار (قرن نوزدهم) در آن به جا مانده و قدیمی‌ترین بازار ایران (بازار قیصریه) در آن ساخته شده است. جمعیت زیادی از اهالی لار به شغل تجارت مشغول بودند. در حال حاضر نیز شمار قابل توجهی از مردم این شهر به تجارت با کشورهای حاشیه خلیج فارس مشغولند یا در آن‌ جا ساکن شده‌اند.

لار در عصر صفویه (قرن شانزدهم تا هجدهم) به صورت نیمه‌مستقل اداره می‌شد و حاکمانی محلی آن را اداره می‌کردند عمارت باغ نشاط نیز به عنوان محل حکومت لار تاسیس شده بود. باغ نشاط لار در دوره صفویه ساخته و در تا دوره قاجار، قسمت‌هایی به آن افزوده شد.

ویژگی‌های باغ نشاط لار

باغ نشاط در گذشته‌های نه‌چندان دور، محل استقرار و زندگی حاکمان محلی شهر بوده و از این نظر، امکانات و خدمات لازم برای زندگی، در آن فراهم است. در میانه باغ، عمارتی زیبا وجود دارد که در سه طبقه ساخته شده است. زیرزمین این عمارت در سال‌های اخیر به عنوان زورخانه (ورزشگاه ورزش باستانی ایران) مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

معماری باغ نشاط لار

باغ نشاط در زمینی به ابعاد 35 در 135 متر، به شکل مستطیلی ساخته شده است. عمارت میانه باغ، ایوانی بلند و چشم‌گیر دارد. دو طرف ایوان، درهایی چوبی قرار دارد و روبروی آن، یک حوض سنگی چندضلعی ساخته شده است. در میان شاه‌نشین عمارت، منفذی هشت‌ضلعی تعبیه شده تا به وسیله آن، نور محیط تامین و هوا تهویه شود. گچ‌بری و مقرنس‌کاری‌های زیبایی در جای‌جای این بنا قابل مشاهده است. همه بخش‌های باغ، به صورت قرینه ساخته شده است و یک حمام نیز در آن وجود دارد.

حمام باغ نشاط

این حمام در شمال باغ قرار گرفته است. به نظر می‌رسد همزمان با ساخت بنای اصلی باغ، این حمام هم ساخته شده باشد. سقف هلالی و ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک‌بری حمام، زیبایی خاصی به آن بخشیده است. در سقف، نورگیرهایی به چشم می‌آید که آن را برای جلوگیری از خروج هوای گرم، با شیشه پوشانده‌اند. نور مورد نیاز حمام، از زمان طلوع تا غروب خورشید با همین نورگیرها تامین می‌شد.

مانند حمام‌های قدیمی ایرانی، حمام باغ نشاط نیز قسمت‌های مختلفی دارد:

• ورودی: این بخش به صورت مارپیچ ساخته شده تا هوای سرد به داخل حمام نفوذ نکند. در حال حاضر ورودی اصلی حمام بسته شده و یک ورودی جدید از طرف باغ به وجود آمده است.

• بینه یا رختکن: در این قسمت سکوهایی برای نشستن، قبل و بعد از استحمام تعبیه شده است. حوضچه‌ای کوچک نیز در میان محوطه بینه قرار دارد که هم به عنوان آب‌نما کاربرد داشت و هم پاشویه بود. این حوضچه با آب سرد پر می‌شد.

• میاندر یا سرخان: بین بینه و گرم‌خانه قرار دارد و از یک دهلیز پیچ‌درپیچ ساخته شده است تا تبادل هوای گرم و سرد با سهولت انجام نشود. دو حوضچه در دیوارهای دو طرف میاندر وجود دارد که با آب گرم خزینه (مخزن) پر می‌شدند تا با بخار آن، مانعی برای ورود هوای سرد بینه به گرم‌خانه به وجود آید.

میاندر دو ورودی به گرم‌خانه دارد: اولی از خزینه آب گرم که در آن یک دیگ مسی وجود داشت که آب موجود در آن به وسیله تون (کوره) که در پشت حمام بود، گرم می‌شد؛ دومی از خزینه آب سرد که نسبت به خزینه آب گرم کوچک‌تر بود.

• گرم‌خانه: چهار ستون پیچ‌دار با تزئیناتی زیبا از آهک‌بری، سقف گرم‌خانه را نگه داشته‌اند. در میانه سقف نورگیری وجود دارد. در کف گرم‌خانه تونل‌هایی مارپیچ برای عبور آب گرم به وجود آمده است. این تونل‌ها علاوه بر انتقال آب، کف حمام را گرم می‌کردند و در فضای گرمخانه، تعادل گرمایی به وجود می‌آوردند.

ثبت ملی باغ نشاط لار

نام این اثر در سال 2003 میلادی (1384 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران درج شد.

اطلاعات

نام	باغ نشاط لار، سکونت‌گاه حاکمان محلی لارستان
کشور	ایران
ناحیه	فارس
شهر	لار
نوع	تاریخی
ثبت	ملی