شهرستان پاسارگاد، شهری دیرینه در مسیر ارتباطات باستانی

شهرستان پاسارگاد به عنوان یکی از شهرستان‌های استان فارس، تاریخی کهن و آثار تاریخی شگفت‌انگیزی در خود دارد. همان طور که از نام این منطقه مشخص است، محوطه تاریخی پاسارگاد در محدوده آن واقع شده، با این حال بسیاری آثار باستانی ناشناخته در این شهرستان وجود دارد که هنوز مورد کاوش قرار نگرفته است.

جمعیت و جغرافیای شهرستان پاسارگاد

این شهرستان در میان دو رشته‌کوه منشعب از زاگرس واقع شده است و به عنوان منطقه‌ای سردسیر در استان فارس به شمار می‌آید. ارتفاع این شهرستان از سطح دریا حدود 1700 متر است. میانگین بارش این منطقه حدود 400 میلی‌متر در سال است. بارش‌های منطقه در ارتفاعات عمدتا به صورت برف و در دشت‌ها به صورت باران می‌بارد. با وجود طبیعت منطقه، رودخانه پلوار (بلاغی) تنها رودخانه دائمی آن است که در مرودشت به رود کر می‌پیوندد و به دریاچه بختگان می‌ریزد.

موقعیت جغرافیایی این شهرستان، شرایط را برای کشاورزی فراهم کرده است و بیشتر مردم آن به کشاورزی مشغولند. انگوری که در این منطقه به دست می‌آید، بسیار مرغوب است. این شهرستان حدود 35 هزار نفر جمعیت دارد و «سعادت‌شهر»، مرکز آن به شمار می‌رود. بیشتر جمعیت این شهرستان از قوم باصری هستند. باصری‌ها یکی از ایلات اصیل فارس‌تبار به شمار می‌روند و آداب و رسوم خاصی در بین خود دارند.

پیشینه تاریخی شهرستان پاسارگاد

شهرستان پاسارگاد در تقسیمات کشوری ایران، شهرستانی نوظهور به شمار می‌رود که در سال 2005 میلادی تاسیس شده است. با این حال پیشینه این منطقه به پیش از میلاد بر می‌گردد. در لوح‌های گلی تخت جمشید، این منطقه با نام «کمینوش» یاد شده است. بعدها بر اساس سفرنامه «ابن بلخی» که حدود هزار سال پیش نگاشته شده است، این شهر «کمه» نام گرفت. سپس نام شهر به «کمین» تغییر کرد. این نام هنوز هم، با وجود آن که نام رسمی مرکز شهرستان «سعادت‌آباد» است، به کار برده می‌شود. کاوش‌های صورت‌گرفته در تنگ بلاغی و کشف کاخ شاهی، نشان می‌دهد سعادت‌شهر امروز به تدریج در طول تاریخ از تنگ بلاغی به محل فعلی خود جابجا شده است.

در سطح شهرستان آثار فراوانی از دوره هخامنشی (550 تا 330 پیش از میلاد) وجود دارد که سرآمد آن‌ها، مجموعه پاسارگاد است. از آن جا که سعادت‌شهر در مسیر ارتباطی باستانی پاسارگاد و پارسه قرار داشته، آن را کلید فتح دروازه‌های پارس نامیده‌اند. وجود چندین تپه باستانی که هنوز حفاری باستان‌شناسانه در آن انجام نشده، این منطقه را به یکی از ظرفیت‌های مهم کاوش تبدیل کرده است. خرده‌سفال‌ها و سنگ‌های تراشیده‌شده که در برخی نواحی می‌توان بی‌هیچ زحمتی به آن‌ها دست یافت، نشان می‌دهد این منطقه در مدتی طولانی، رونق اقتصادی فراوان داشته است.

کاروانسرای قوام‌آباد، شاهدی بر اهمیت منطقه

کاروانسرای قوام‌آباد به عنوان محلی برای اسکان کاروان‌های عبوری، تا قرن‌های اخیر مورد استفاده بوده است و یکی از نشانه‌های اهمیت منطقه در مسیر ارتباطی شهرهای اطراف خود به شمار می‌رود. این کاروانسرا که در 20 کیلومتری جنوب سعادت‌شهر قرار دارد، در دوره صفویه (1501 تا 1736 میلادی) به عنوان کاروانسرای شاه‌عباسی سیوند شناخته می‌شد. سیوند شهری بوده که پس از حمله محمود افغان به ایران و سقوط سلسله صفویه (1736 میلادی) ویران شده است. در برهه‌ای از تاریخ (قرن نوزدهم)، این کاروانسرا برای اسکان کشاورزان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

کاروانسرا 4038 متر مربع مساحت دارد و به صورت چهارایوانه ساخته شده است. سنگ، آجر و ساروج، مصالح اصلی کاروانسرا به شمار می‌رود. دروازه بزرگ کاروانسرا با چارچوبی که چهار متر ارتفاع دارد، شکوه ویژه‌ای به بنا بخشیده است. دو سکوی سنگی به ارتفاع 120 سانتی‌متر در دو طرف این ورودی قرار دارد. دو حیاط و سه شاه‌نشین در این بنا ساخته شده است.

کاروانسرای قوام‌آباد در سال 2001 میلادی به عنوان اثر ملی در فهرست میراث فرهنگی ایران به ثبت رسیده است.

اطلاعات

نام	شهرستان پاسارگاد، شهری دیرینه در مسیر ارتباطات باستانی
کشور	ایران
ناحیه	فارس
شهر	سعادت شهر
نوع	تاریخی
ثبت	بدون ثبت