محله سنگ سیاه شیراز، محله‌ای مملو از آثار تاریخی بی‌نظیر

محله «سنگ سیاه» از قدیمی‌ترین محله‌های شیراز به شمار می‌آید که از زمان کریم‌خان زند (نیمه دوم قرن هجدهم) تا کنون برقرار است. در آن زمان محله‌های شیراز کوچک‌تر بود، ولی به تدریج با گسترش روزافزون شیراز، محله «درب کازرون» با محله سنگ سیاه ادغام و محله امروزی سنگ سیاه به وجود آمد.

دلیل نام‌گذاری این محله به این نام، وجود آرامگاه دانشمندی به نام عمر بن عمان معروف به «سیبویه» در آن است که روی مزار او، سنگی کاملا سیاه قرار داشت. در سراسر این محله آثار تاریخی دیدنی و جذابی قرار دارد که هر کدام، از جهتی بر اهمیت تاریخی این محله می‌افزاید.

خانه‌های تاریخی محله سنگ سیاه شیراز

در این محله چند خانه قدیمی وجود دارد که سرآمد آن‌ها، خانه‌ فروغ‌الملک، خانه سعادت و خانه ضیائیان است. هر سه این خانه‌ها به دوره قاجار (قرن نوزدهم) مربوط هستند. خانه فروغ‌الملک چند دهه پیش به عنوان دبستان مورد استفاده قرار می‌گرفت و امروز، به عنوان موزه هنرهای معاصر مورد استفاده است. این موزه به نام «موزه مشکین‌فام» نیز خوانده می‌شود. خانه سعادت نیز به عنوان موزه خاتم شیراز فعالیت دارد و در آن، انواع محصولات خاتم‌کاری و تجهیزات آن، در کنار تصاویر استادان این حرفه گردآوری شده است.

خانه ضیائیان به جز اهمیتش از نظر معماری، به خاطر تعلق به یکی از خانواده‌های اصیل شیراز مشهور است. این خانه تاریخی به خاطر کاشی‌کاری‌های چشم‌نواز خود شهرت دارد.

بقعه سید تاج‌الدین غریب

قدمت ساختمان این بقعه به دوره قاجار برمی‌گردد. فردی به نام سید تاج‌الدین از فرزندان علی بن ابی‌طالب، پیشوای اول شیعیان در این بقعه به خاک سپرده شده است. وی به همراه احمد بن موسی شاهچراغ به شهر شیراز وارد شده و در همین جا به شهادت رسیده است.

مسجد مشیر

این مسجد را فردی به نام میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک که در میانه قرن نوزدهم، حاکم ولایت فارس بود، بنا نهاده است. به همین دلیل آن را «مسجد مشیر» نامیده‌اند. این مسجد دقیقا کنار بازارچه ارامنه قرار دارد و در سال 1972 میلادی به عنوان اثر ملی، به ثبت رسیده است.

مسجد مشیر یکی از شاهکارهای معماری عصر قاجار به شمار می‌آید که ساخت آن از 1848 تا 1857 میلادی طول کشیده است. این مسجد هم از نظر استحکام بنا و هم از نظر تزئینات چشم‌نواز به کار رفته در آن، به بسیاری آثار مشابه برتری دارد.

در این مسجد چند شبستان و چند حجره در دو طبقه ساخته شده است. حجره‌ها در گذشته میزبان طلبه‌های علوم دینی بودند. در گوشه و کنار این مسجد ظروفی از دوره قاجار نگهداری می‌شود که به گفته اهالی محلی، برای پذیرایی از نمازگزاران و عزاداران مراسم محرم و صفر مورد استفاده قرار می‌گرفت.

امامزاده بی‌بی دختران

این بقعه در شمال مسجد مشیر واقع است و در آن، دو تن از دختران امام چهارم شیعیان به خاک سپرده شده‌اند. این بنا در دوره ایلخانان (1256 تا 1356 میلادی) ساخته شده است. بعدها به دلیل زمین‌لرزه‌ آسیب‌های زیادی به بنا وارد شد ولی در دوره زندیه (اواسط قرن هجدهم) مجددا بازسازی شد. گنبد بلند این بقعه که به صورت دو تاج ساخته شده، قابل توجه است.

باغ ایلخانی

قدمت باغ ایلخانی که 3500 متر مربع وسعت دارد به دوره قاجار بر می‌گردد. این باغ در نزدیکی بقعه بی‌بی دختران قرار دارد. یک عمارت کلاه فرنگی در میانه باغ خودنمایی می‌کند که ایوانی دو ستونی در وسط و یک سالن نسبتا بزرگ پنج‌دری در پشت آن ساخته شده است.

کلیسای مردم مقدس

این کلیسا در سال 1662 میلادی تاسیس شده است. پیش از آن در سال 1550 میلادی کلیسایی در محل فعلی کلیسای مریم مقدس قرار داشت که ارمنی‌های ساکن شیراز در اطراف آن ساکن بودند. ورودی این بنا دروازه بزرگی است که صلیبی بر آن نصب است. به جز این صلیب، در نمای بیرونی آن، هیچ نشانی از کلیسا بودن این مکان دیده نمی‌شود.

نقاشی‌های بسیار زیبای روی سقف چوبی کلیسا، بسیار با ارزش است. این نقاشی‌ها با استفاده از رنگ روغن رسم شده است. همچنین گچ‌بری‌هایی در کلیسا وجود دارد که شاهکار دوره خود محسوب می‌شود. کلیسای مریم مقدس در سال 1967 میلادی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

آرامگاه سیبویه

این مکان محل دفن دانشمند ایرانی، ابوبشیر عمرو بن عثمان مشهور به سیبویه است. بنای کنونی این آرمگان چندان قدیمی نیست و در سال 1974 میلادی ساخته شده است. این آرامگاه بنایی با طول هشت و عرض پنج متر است که تزئیناتی از کاشی معرق دارد.

اطلاعات

نام	محله سنگ سیاه شیراز، محله‌ای مملو از آثار تاریخی بی‌نظیر
کشور	ایران
ناحیه	فارس
شهر	شیراز
نوع	تاریخی
ثبت	بدون ثبت